Stilte in de dans
Interview met De Nachtpapegaai – door Daniël Bertina
René van der Stok is De Nachtpapegaai. Een bijzondere vogel in het grote bos van Ecstatic Dance DJ’s. Op 5 september staat hij in De Gelderlandfabriek, voor de nieuwe editie van Ecstatic Dance Culemborg.
Wat was je eerste kennismaking met Ecstatic Dance?
Mijn eerste avond was in 2015, bij Club Lite in Amsterdam – toen nog één van de weinige plekken waar Ecstatic Dance in Nederland te beleven was. Op die avond werd er gedanst zonder drank of drugs, maar er werd óók gemediteerd. Dat klikte helemaal. Ik wilde namelijk op m’n tiende al DJ worden, maar ik vond het heel moeilijk om mijn draai te vinden in het normale clubcircuit. Langzamerhand kreeg ik genoeg van alle ruis en roes, en had ik het DJ-en ook een beetje losgelaten. In plaats daarvan was ik fanatiek aan de slag gegaan met Vipassana-meditatie. Elke dag twee uur stil zitten met aandacht voor je lichaam. Dat fascineerde me. Toen ontdekte ik Ecstatic Dance. Vipassana en Ecstatic Dance voelden complementair. Vipassana draait om de beweging opmerken terwijl je stilzit, en Ecstatic Dance draait om de verstilling opmerken terwijl je danst. Dat was in ieder geval voor míj een belangrijk onderdeel van de ervaring. Ik wist gelijk dat ik dat zelf ook wilde doen, zo’n avond vormgeven.
Was je gelijk op je gemak?
Het was heel dubbel, en dat is het eigenlijk nog steeds. Vooral als ik zelf ga dansen moet ik altijd wel ergens doorheen. Bij iedere Ecstatic Dance-avond neem je de dag met je mee – de fijne ervaringen, maar ook al je ongemak. Dat kan allemaal naar boven komen. Gelukkig voelde ik me op die eerste avond in 2015 veilig genoeg om dat gewoon te accepteren. Al die gevoelens, positief en negatief, mochten er zijn. Die veilige sfeer maakt Ecstatic Dance zo bijzonder.
“Voor mij als DJ is Ecstatic Dance het summum, want het publiek komt púúr om te dansen en op een muzikale reis te gaan.”
Wat maakt iets tot een goede Ecstatic Dance-set?
Op normale feesten is er weinig betrokkenheid van de dansers, en er wordt vaak verwacht dat je binnen bepaalde genres blijft. Voor mij als DJ is Ecstatic Dance het summum, want het publiek komt púúr om te dansen en op een muzikale reis te gaan. Je hebt veel vrijheid om mensen met verschillende genres in beweging te krijgen – de dansers komen voor de variatie. Voor mij draait een goede Ecstatic Dance-set om twee dingen. Het eerste is ruimte voor verstilling en meditatie. Die momenten moet je heel bewust inbouwen. Het tweede element is dat je set een duidelijke golfbeweging moet hebben. Je bouwt op naar een aantal heftige pieken, om daarna weer tot rust te komen, zodat je als danser kunt integreren wat je allemaal gedurende die opbouw en ontlading hebt ervaren. Dat is een flow die je zorgvuldig moet creëren.
Waar begin je?
Er staat vaak wel een soort geraamte klaar voor mijn set. Ik heb een diepe muziekcollectie die goed gesorteerd is – waarvan ik weet, wát alle nummers doen. Zo weet ik precies hoe ik alles aan elkaar kan passen. Die bekende basis vul ik aan met nieuwe nummers tot een nieuwe mix. De puzzelstukjes passen dus op verschillende manieren in elkaar, en ik heb ruimte om met ze te schuiven. Soms heb ik een plan, maar net zo vaak begin ik gewoon maar ergens en speel ik in op hoe de dansers reageren. Het gebeurt allemaal voor een groot deel ín het moment. Elke groep is anders, elke avond is anders. Ook al heb ik een plan, ik wijk er altijd van af. Iedere keer is het weer spannend, maar ik heb wel het vertrouwen dat het goed komt.
Had je het DJ-en gelijk goed in de vingers?
Dat heeft jaren geduurd! Na mijn eerste Ecstatic Dance-avond had ik wel het gevoel dat ik misschien iets nieuws te brengen had. Bepaalde genres of muziekstijlen die je niet zoveel hoorde. Ik kreeg al snel de kans om te gaan draaien bij Odessa in Amsterdam – dat ging toen net open. Maar de eerste paar jaar bakte ik er niet zoveel van. Ik moest echt leren om zo’n flow op te bouwen. Op een gegeven moment begon ik te merken dat ik op de goede weg was, door wat ik terugkreeg van de dansers. Dat mensen naar me toe kwamen en zeiden: dit was echt speciaal. Zoiets kreeg ik ook terug van een paar bekendere DJ’s. Maar ik ben me nog steeds aan het ontwikkelen.
“Eén van de mooie elementen van Ecstatic Dance is juist, dat je begint met jezelf, op een bewuste manier.”
Hoe werkt Ecstatic Dance voor jou door?
Mensen zeggen vaak, dat je energie krijgt van een goede avond. Dat herken ik. Na een optreden kan ik de volgende dag met minder slaap toe. Maar voor mij is het meditatieve deel van Ecstatic Dance het belangrijkst. Bij een formele dansles gaat het heel erg om de techniek en uitvoering van de beweging. En bij een normale clubavond spelen naast het dansen ook alcohol, drugs en het zoeken naar partners een rol. Eén van de mooie elementen van Ecstatic Dance is juist, dat je begint met jezelf, op een bewuste manier. Je ontsnapt niet aan de realiteit, maar je wordt uitgenodigd om aandacht te hebben voor je lichaam en alle processen die er op dat moment spelen. Als dat goed gaat, als je twee uur lang aandacht hebt voor die processen, dan kun je dingen verwerken en volop genieten van het pure bewegen, alleen of met anderen. Als je heel erg bewust bent van jezelf, dan ontstaat er ook een mogelijkheid tot contact of herkenning op dat niveau met de andere dansers. Ik vind dat contact heel voedend, en zelfs helend.
Wanneer is een Ecstatic Dance-avond geslaagd?
Eén van de mooiste momenten vind ik het eind van de set. Dan gaan we met z’n allen de stilte in. Aan de kwaliteit van die stilte, voel je hoe het met de dansers is en of de avond is geslaagd. Na een goede set is de reis zó afgerond, dat er over een volle zaal van tachtig mensen een bijzondere stilte neerdaalt. Een voelbare stilte, die veel méér is, dan alleen het resultaat van mensen die heel erg hun best doen om niet te praten. Dat vind ik altijd een kers op de taart. Zo’n gevoel, dat iedereen voldaan is, en helemaal aanwezig.
~Donderdag 5 september draait De Nachtpapegaai bij Ecstatic Dance Culemborg
in De Gelderlandfabriek~
